Onderzoek van TAUW toont aan: uitstoot van houtkachels en pelletkachels valt in de praktijk lager uit
De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over de rol van houtgestookte haarden en kachels bij de uitstoot van fijnstof. In verschillende rapporten van onder meer het RIVM en TNO werd geschat dat houtstook verantwoordelijk is voor ongeveer 25% van de landelijke fijnstofuitstoot. Een nieuw onderzoek van TAUW, uitgevoerd in opdracht van de Stichting Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK), maakt duidelijk dat het anders zit.
Het onderzoek over de fijnstof van hout- en pelletkachels
De afgelopen jaren is er veel discussie geweest over de rol van houtkachels en haarden bij de uitstoot van fijnstof. Volgens rapporten van onder andere het RIVM en TNO zou houtstook verantwoordelijk zijn voor ongeveer 25% van alle fijnstof in Nederland.
Een nieuw onderzoek van advies- en ingenieursbureau TAUW, uitgevoerd in opdracht van de Stichting Nederlandse Haarden- en Kachelbranche (NHK), laat echter een ander beeld zien. TAUW heeft kritisch gekeken naar de aannames en rekenmethodes die worden gebruikt in het TNO Emissiemodel Houtkachels – het model waarop deze cijfers zijn gebaseerd.
Het doel van het onderzoek was om te achterhalen of deze aannames wel kloppen, of dat ze misschien zorgen voor een te hoge inschatting van de fijnstofuitstoot door houtkachels en haarden.
Wat blijkt: De gebruikte modellen bevatten te hoge aannames
De onderzoekers van TAUW concluderen dat het huidige emissiemodel waarschijnlijk uitgaat van te hoge schattingen op meerdere punten. Daardoor ontstaat een beeld waarin houtstook een grotere bijdrage lijkt te leveren aan de fijnstofuitstoot dan in werkelijkheid het geval is.
TAUW benoemt vier factoren die leiden tot deze overschatting:
Houtdichtheid
Oudere onderzoeken gingen uit van een houtdichtheid van 500 kg per kuub strak gestapeld hout. Uit recente berekeningen blijkt dat dit cijfer gemiddeld ongeveer 10% te hoog ligt. Dit komt vooral doordat bij eerdere berekeningen te weinig rekening werd gehouden met het daadwerkelijke vochtpercentage en de krimp van het hout.
Een lagere houtdichtheid betekent automatisch dat het werkelijke houtverbruik, en dus de berekende uitstoot, te hoog is ingeschat.
Aantal haarden en kachels
Het CBS schatte in 2019 dat er ongeveer 1,35 miljoen houtstookinstallaties in Nederland zijn. TAUW toont echter aan dat deze schatting is gebaseerd op twee datasets die deels tegenover elkaar staan: een enquête onder huishoudens en woninginspecties.
Bij de vergelijking bleek dat veel mensen een kachel op hadden gegeven die ze niet hadden, en andersom. In plaats van de verschillen te corrigeren, zijn de datasets bij elkaar opgeteld, wat leidt tot een overschatting van het totaal aantal toestellen.
Aantal stookdagen per jaar
Volgens CBS-data zouden Nederlanders gemiddeld 57 dagen per jaar stoken. TAUW laat zien dat dit aantal ongeveer 17% te hoog ligt. In de berekeningen zijn namelijk ook warme lente- en herfstdagen meegenomen, terwijl er op deze dagen nauwelijks wordt gestookt.
Een realistischer schatting komt uit op ongeveer 47 à 48 stookdagen per jaar.
Aantal stookuren per dag
In het TNO-model wordt gerekend met een gemiddelde stookduur van 7 uur per dag, vergelijkbaar met de gebruiksduur van een cv-installatie. Uit metingen en enquêtes blijkt echter dat dit niet klopt:
- 80% van de stokers stookt minder dan 5 uur per dag,
- 41% zelfs minder dan 3 uur, meestal alleen in de avonduren.
Ook hier is dus sprake van een overschatting van het houtverbruik.
TAUW concludeert dat al deze factoren samen zorgen voor een gestapeld worstcasescenario.
Wanneer de aannames realistischer worden ingevuld, blijkt dat de bijdrage van houtgestookte haarden en kachels aan de totale fijnstofuitstoot met ruim 50% wordt overschat.
In plaats van 25% ligt het werkelijke aandeel waarschijnlijk rond de 15% of zelfs lager.
Wat betekent dit voor houtstoken?
Het onderzoek van TAUW laat zien dat de werkelijke impact van houtstook op de luchtkwaliteit kleiner is dan vaak wordt aangenomen, zeker bij moderne toestellen die voldoen aan de Ecodesign-richtlijnen.
Bovendien geldt dat:
- steeds meer oude open haarden worden vervangen door gesloten, schonere hout- of pelletkachels;
- verantwoord stoken (droog hout, voldoende trek, juiste manier van aansteken) de uitstoot verder verlaagt;
- de NHK en haar leden actief investeren in opleidingen en onderhoudsprogramma’s om schone houtstook te stimuleren.
